Tradycyjne sady w Niemczech

Ślady dzikich odmian drzew owocowych sięgają czterech i pół tysiąca lat p.n.e.

Pierwsze szlachetne odmiany pojawiły sią na ziemiach niemieckich wraz z kolonizacją rzymską. Drzewa te sadzili Rzymianie w ogrodach przy swoich willach; jednak te pierwsze nasadzenia zniknęły na setki lat w wyniku najazdów i wędrówek ludów.

We wczesnym średniowieczu (VI wiek) plemiona germańskie wprowadziły prawo, dzięki któremu posadzono wiele drzew owocowych. Liczne plemiona wzięły swoje nazwy od nazw odmian jabłoni np. Apfelbach, Apfelstetten, Eppelheim, Nussdorf.

Na rozpowszechnienie się upraw sadowniczych duży wpływ miały klasztory.

Od XVI wieku sady tradycyjne stały się powszechne – zaczęto je wykorzystywać bardziej wszechstronnie m.in. przetwarzając pozyskiwane z nich owoce na produkty.

W krótkim czasie tradycyjne sady zdominowały krajobraz wiejski – drzewami owocowymi obsadzano drogi, miedze i pola.

Owoce dla rosnącej liczby ludności

W początkach epoki przemysłowej sady tradycyjne były sadzone również w innych regionach, głównie po to, by dostarczyć owoców rosnącej liczbie ludności.

Do 1930 r. uprawy sadownicze zakładane były w gospodarstwach wiejskich zgodnie z kulturą rolniczą - sadzono w nich przede wszystkim drzewa wysokopienne. Rolnicy pozyskiwali z sadów nie tylko owoce, ale również paszę dla zwierząt gospodarskich. Jednak stopniowo zaczęły się pojawiać się sady drzew niskopiennych.

W połowie XX wieku, drzewa wysokopienne zastąpiono drzewami na podkładkach półkarłowych sadzonych często w formie szpalerów. Sady tradycyjne przestały być uważane za ekonomicznie opłacalne. W latach 1950-1970 w niektórych regionach sadowniczych - takich jak region jeziora Bodeńskiego czy Altes Land pod Hamburgiem - wykarczowano całkowicie wysokopienne drzewa i zastąpiono je karłowymi. Przyczyną zanikania tradycyjnych nasadzeń był rozwój infrastruktury – m.in. poszerzanie dróg czy urbanizacja. Ponadto rolnictwo przemysłowe nastawione na masową produkcję owoców nie było zainteresowane wielorakim wykorzystaniem upraw sadowniczych.

Począwszy od 1980 roku organizacje pozarządowe jak np. Naturschutzbund Deutschland e.V. (NABU), a później Grüne Liga Thüringen e.V zauważyły konieczność ochrony biotopów sadów tradycyjnych i rozpoczęły działania, których celem było zachowanie dawnych odmian i sadzenie nowych wysokopiennych drzew owocowych.

Istnienie sadów tradycyjnych jest w dalszym ciągu zagrożone, ale tempo ich zanikania zostało zahamowane. Jednak brak odpowiedniej wiedzy dotyczącej zarządzania i pielęgnacji wysokopiennych drzew prowadzi do przekształcania tradycyjnych upraw sadowniczych w zdziczałe zadrzewienia i zakrzaczenia lub użytki zielone.